Powiat stargardzki w obiektywie. Jan Balewski zaprasza do zwiedzania Dolic

Dolice mają metrykę wczesnośredniowieczną, wzmiankowaną w 1282 r., jako własność klasztoru w Kołbaczu.

Pierwszą pisaną informację o plemieniu Pyrzyczan, do którego należały m.in. grody obecnej gminy Dolice przekazał tzw. Geograf Bawarski w 850 roku n.e. W 1535 roku z dóbr poklasztornych i kościelnych utworzono domenę państwową z siedzibą w Dolicach. Z dzieła pt. 'Konsistorialrates' Büggemanna z 1774 roku, dowiadujemy się o majątku kościelnym oraz o gospodarstwie kaznodziei i kościelnego, a także o całych Dolicach. Czytamy w nim m.in.: „…Dolice położone są na południe od Suchania i na południowy wschód od Stargardu. Przez wieś przepływa Mała Ina. W północno-wschodniej części wsi znajduje się folwark (dobro) z zarządem, kompleks łąk i obsługujący wieś młyn wodny. Znajduje się tam również folwark kaznodziei i kościelny, 27 rolników z sołtysem, 10 zagrodników, 1 kowal, 1 dom wdowy po kaznodziei, 10 budników (w folwarku Mogilica dwóch)…”.

W 1847 roku doprowadzono do Dolic linię kolejową. Obok dworca kolejowego, w którym mieściła się także spedycja pocztowa, urządzono bocznicę przeładunkową towarów, z której korzystała okoliczna ludność. Pod koniec lat dwudziestych XX wieku Dolice stanowiły dużą osadę typu małomiasteczkowego z kościołem parafialnym i plebanią.

Folwark domenalny złożony był z dwóch podwórzy i kilku budynkowej kolonii mieszkalnej oraz gorzelni, cegielni i stadniny koni. W Dolicach mieściło się kilka urzędów, instytucji i zakładów pracy, takich jak: leśnictwo państwowe, urząd pocztowy i celny, szkoła, ośrodek zdrowia (z dwoma lekarzami), apteka, posterunek policji, dom dziecka, dworzec kolejowy ze stacją przeładunkową towarów. Osiedle pracowników kolejowych (z lat dwudziestych XX wieku), złożone z kilku segmentów dwukondygnacyjnych domów mieszkalnych, połączonych parterowymi budynkami gospodarczymi z poddaszem użytkowym.

W Dolicach istniał także drugi zespół młyński (od lat dwudziestych XX wieku) u wylotu obecnej ul. Wojska Polskiego, składający się z budynku młyńskiego, magazynu oraz domu mieszkalnego z zapleczem gospodarczym. Działała także olejarnia, wiatrak, tartak, rozlewnia napoi, karczma, 5 zajazdów, 3 piekarnie, zakład fotograficzny i inne. Wykonywane były prawie wszystkie zawody ręczne: kowalstwo, murarstwo, stolarstwo, szewstwo, krawiectwo, fryzjerstwo i inne. Łącznie mieszkało w Dolicach w tym czasie 1669 ludzi.

Kościół - dominantę układu owalnicowego oraz najstarszy element historycznej kompozycji wsi stanowi murowany (kamienno-ceglany) kościół parafialny z 1596 r. Najstarszą częścią kościoła jest korpus nawowy z zachowanymi elementami architektury renesansowej (1596 r.). W XVIII wieku dobudowano okazałą i urokliwą wieżę z ciekawą drewnianą ośmioboczną latarnią zwieńczoną barokowym, blaszanym hełmem. W XIX wieku dostawiono do nawy ceglaną neogotycką kruchtę boczną oraz do wieży dwa aneksy z klatkami schodowymi na chór. Kościół posiada cenne wyposażenie: manierystyczny ołtarz i renesansową ambonę z 1613 r. (fundacja rodu Wedel, v. Borcie i v. Papstein dla kościoła w Morzycy).

W XIX wiecznej chrzcielnicy znajdowała się (obecnie w zbiorach Kurii Metropolitarnej w Szczecinie) zabytkowa (barokowa) misa chrzcielna z 1646 r. Na drewnianym kolebkowym stropie widnieją malowidła ze scenami i napisami nawiązującymi do Nowego Testamentu[4]. W czasie wojny, przez pocisk artyleryjski, częściowo uszkodzona została wieża oraz część dachu. Przez to wieża do dzisiaj jest lekko pochylona. Po wojnie zachował się jeden dzwon. Wnętrze kościoła pozostało bardzo zaniedbane po tym, jak Rosjanie przetrzymywali w nim ok. 70 szt. koni. Używali oni też tego miejsca do wyświetlania filmów. Zniszczone i rozebrane organy zastąpiono fisharmonią. Ołtarz główny i ambonę z upoważnienia Kurii Administracji Apostolskiej przeniesiono ze zniszczonego kościoła w Morzycy.

Informacje: pl.Wikipedia.org